Reizen met de trein in India: Hoe is dat? Lees er alles over!

‘Chai, coffee, chai, coffee, chai, coffee?’ Met een glimlach luister ik naar de monotone mantra van de chai-wallah, de theeverkoper in de trein, die met een zware thermosfles zich een weg baant door het gangpad. Zijn collega draagt een mand vol gefrituurde snacks op zijn hoofd en roept er dwars doorheen: ‘samosa, samosa, samosa, samosa!’. Op de achtergrond dendert de trein ritmisch en in combinatie met de stemmen van de verkopers klinkt het als een vastgelopen grammofoonplaat. Naast mij zit een Indiaas gezin waarvan moeder alvast de boontjes dopt voor het avondeten terwijl zoonlief over de blauwe bankjes heen tijgert en vader de aandacht van de theeverkoper probeert te trekken. Verderop stuurt de conducteur op de grond zittende zwartrijders naar buiten, speelt een tiener luide Hindipop en probeert een man zes enorme rijstzakken onder de stoelen te proppen. Welkom in de Indiase langeafstandstrein!

Reizen met de trein in India

De trein is de manier om heel India te doorkruisen. Van boemeltjes naar de meest stoffige vergeten uithoeken van het land tot de moderne metro’s in Mumbai en Delhi en natuurlijk de populaire langeafstandstreinen. Dagelijks stappen maar liefst 23 miljoen Indiërs in de trein, sommigen voor een reis van 10 minuten naar de volgende halte en anderen voor een 80-urige expeditie op treinen als de Vivek Express die door negen Indiase staten van het noordoostelijke Dirugarh naar de zuidelijke kaap Kanyakumari rijdt. Reken maar uit hoeveel samosa’s je tijdens deze 4200 kilometer kunt eten!

Zo’n tripje met de trein in India ga je nooit meer vergeten

De kwaliteit van treinreizen is er de laatste jaren flink op vooruit gegaan. Waar vroeger de wc’s verstopt waren, de coupés overvol en het eten slecht, is er nu een SMS-klachtenservice die warempel werkt, komen er zo nu en wat jongens met een fles schoonmaakmiddel en een dweil langs en krijg je als je geluk hebt een warme chapati bij je curry geserveerd. Het comfortlevel van je trip hangt nog steeds af van de klasse die je kiest en je hoeft misschien niet meteen een reis van 80 uur te boeken, maar een tripje met de spoorwegen mag eigenlijk niet aan je reis door India ontbreken. Vanaf het moment dat je je ticket koopt totdat je je bestemming bereikt zul je worden overspoeld met geuren, kleuren, geluiden, smaken, schoonheid, vergezichten en gastvrijheid. En ondanks dat het een intense ervaring kan zijn, zul je waarschijnlijk geen spijt krijgen van deze onderdompeling in de Indiase cultuur!

Buffels, sadhoe’s en bananenplantages: de Indiase treinervaring

Zwijntjes snuffelen tussen de grote afvalhopen langs het spoor, een jongetje staat in zijn nakie te zwaaien naar de voorbijrazende trein en een paar bouwvakkers op de rails springen gauw in de berm als ze luid getoeter horen. Mijn trip van het de Zuid-Indiase stad Bangalore naar Delhi duurt 36 uur en ik heb me na een paar uur draaien op mijn bankje, overgegeven aan de tijdloosheid van de trip. Ik kijk eindeloos uit het raam, doe dutjes in een van de uitgeklapte bedjes en lees mijn boek uit. Het landschap verandert iedere paar uur en ik kijk uit over uitgestrekte rijstvelden waar buffels in staan te grazen, bananenplantages waarin ik warempel rode bananen spot, hoge appartementencomplexen in de steden, sloppenwijken waar mensen hun hutjes direct naast het spoor hebben gebouwd, stationshallen waar naast een paar slapende sadhoes niemand te bekennen is of overvolle stationshallen waar honderden mensen op de grond liggen te wachten, verkopers in de trein springen om je fruit, snacks, oordopjes of speelgoed te verkopen of reizigers die hun spullen in een tuktuk drukken en hun weg naar huis vervolgen. Terwijl we door de heuvels tuffen maak ik een praatje met mijn buurvrouw en op de achtergrond hoor ik de chai-wallah die nog steeds ongestoord op en neer loopt om zijn mierzoete, waterige en spotgoedkope melkthee aan te prijzen. Nog maar 20 uur te gaan.

Klassen in de trein in India

Van zweetoksels tot pluche tapijt, je kan van alles tegenkomen in de trein in India en dit zijn de meest voorkomende klassen:

Unreserved general class  (II)

Deze klasse bestaat uit houten bankjes, is het goedkoopst en iedereen kan hier zonder reservering in de bagagerekken klimmen. Op drukke stations staan grote groepen mensen startklaar voor de strijd. Ze gooien hun tassen door het raam in de hoop hun zitplek te verzegelen en ellebogen zichzelf vervolgens naar binnen. Op minder populaire trajecten heb je de kans om een zitplek te bemachtigen, of je krijgt er als buitenlander eentje aangeboden, en voor de local ervaring is het grappig om dit voor een kort stukje te proberen. Deze klasse is zeker niet aan te raden voor lange afstanden, tenzij je erg avontuurlijk bent ingesteld, je echt op je centen moet letten en het niet erg vindt om met je neus tussen zwetende oksels te slapen.

Second class (2s) of Ac Chair (CC)

De second class vind je voornamelijk in dagtreinen. Tickets zijn gereserveerd maar als de general class overvol raakt willen er nog wel eens wat besnorde mannen en families komen ‘piraten’, waardoor je soms alsnog moet vechten voor je plekje. Aan weerszijden van het gangpad staan driezitbankjes, nieuwere treinen hebben individuele stoelen en aan het plafond razen ventilatoren. Second class reizen is supergoedkoop; voor een trip van 1500 kilometer, wat gemiddeld 20 uur duurt betaal je 300 roepies (4 euro), al is deze klasse niet aan te raden voor trips langer dan vijf uur. Je kunt ook kiezen voor een gereserveerde plek in de AC Chair class waar geen mensen zonder ticket worden toegelaten, de coupés koel gehouden worden door air conditioning en de stoelen gestoffeerd zijn.

Sleeper class (SL)

De sleeper is een goed alternatief voor lange afstanden. In deze klasse zijn acht bedjes per compartiment. Twee drielaags-stapelbedden aan de ene kant van het gangpad en eentje met twee bedden bij het andere raam. Het middelste bed is overdag ingeklapt waardoor iedereen op het onderste bed kan zitten. Je medepassagiers bestaan uit gezinnen op weg naar een trouwerij, vriendengroepen op een trip of studenten op schoolreis. Omdat er net iets meer tickets worden uitgegeven dan dat er bedden beschikbaar zijn is het er meestal gezellig druk. Ik kijk er dan ook niet meer van op als er ’s nachts een paar mensen opgekruld aan mijn voeteneind komen zitten, er een christelijke non onder mijn bank slaapt en ik over een man struikel die in het halletje voor de deur van de wc ligt.

Voordelen van de sleeper trein: je kunt een bed reserveren, je betaalt voor 1500 kilometer slechts 500 roepies (6,50 euro) en je komt makkelijk in contact met de locals. Nadelen: in de zomer is het warm, vooral in Noord-India zijn deze coupes erg vol, de wc’s ruiken raken soms alsnog verstopt en de nachten kunnen rumoerig zijn.

Tip voor je met deze trein gaat in India: boek een ‘upper berth’, deze is namelijk de hele dag uitgeklapt. Voor tweetallen zijn de side berths  aan te raden. Deze zijn wel iets korter dus niet geschikt voor de lange Hollanders.

3rd en 2nd Airconditioned (AC3 en AC2)

De derde klas AC heeft dezelfde opbouw als de sleeper class maar is air-conditioned. Beddengoed wordt verstrekt en passagiers zonder reservering worden niet toegelaten. Voordeel is dat het daardoor veel rustiger is en je niet je fort hoeft te bewaken tegen piraten. Het is wel een stuk duurder; voor 1500 kilometer betaal je 1500 roepies (19euro) en in de tweede klas AC zelfs 2200 roepies (27,50 euro). In de tweede klas zijn er maar zes bedden per compartiment die worden gescheiden door gordijnen, meer privacy dus!

1st class Airconditioned (AC1)

Deze klas vind je alleen in populaire langeafstandstreinen. De compartimenten bestaan uit twee of vier bedden. Beddengoed en handdoeken worden verstrekt en er is een douche beschikbaar. Deze optie is comfortabel maar wordt steeds minder populair aangezien het ongeveer even duur is als een vliegticket.

Groentecurry ’s en platbrood – eten en drinken aan boord

In de meeste treinen is catering aanwezig en kun je ontbijt, lunch en avondeten bestellen. Daarnaast zijn er tal van venters die met rijst, curry, snacks, frisdrank, pinda’s, fruit, komkommers, koekjes of noem maar op langslopen. Op stations zijn er watermachines met gefilterd water. Er zijn ook verschillende apps als Food on Track, Railayatri en GoFoodie,  waarmee je eten bij restaurants kunt bestellen. Dit wordt vervolgens op de grote stations naar je coupé gebracht. Je hoeft zeker geen honger te lijden en de kwaliteit is oké al is de familie naast me het daar niet mee eens. Uit een weekendtas komen een paar grote bakken tupperware tevoorschijn, gevuld met een huisgemaakte groentecurry, Indiaas platbrood en zoete melksnacks. Mijn niet al te overtuigende ‘nee dank je’ wordt genegeerd en even later zit ik met een bord vol overheerlijk eten voor mijn neus. De wagon vult zich met de geur van groene peper, kardemom en kruidnagel en als ik rondkijk zie ik dat bijna alle andere mensen picknicken op de bankjes. Er is een gemoedelijke uitwisseling van gerechten gaande en vooral de Indiase vrouwen zorgen ervoor dat niemand iets te kort komt.

Tickets boeken via een agent, online of op grote stations

De makkelijkste manier om aan een ticket te komen is om een reisbureau binnen te stappen. Het is handig om van tevoren de details van je trip te weten. Deze kun je vinden op www.indiarailinfo.com of via de Ixigo app. De agent regelt vervolgens alles voor je en je betaalt een commissie van tussen de 50 en 150 roepies (0.60-2.00 euro) per ticket, afhankelijk van de klasse die je boekt.

Je kunt je tickets ook zelf regelen door naar de reservation counter op een groot station te gaan. Je krijgt hier een formulier waarop je de details van je reis in moet vullen. Bij de balie krioelt het van mensen die met hun papiertje staan te zwaaien en je moet daadkrachtig genoeg zijn om de snelle voorkruipende jongens op hun plek te wijzen. Check van tevoren online de beschikbaarheid van stoelen of bedden om te voorkomen dat de bezwete, doch vriendelijke medewerker je niet met een nieuw formulier weer achteraan de rij stuurt. Zelf je tickets regelen vergt wat geduld maar als je het niet erg vindt om er de tijd voor te nemen is het is en heel avontuur op zich!

Een andere optie is om de IRCTC of Ixigo-app te gebruiken. Erg handig maar voor een account heb je wel een Indiase simkaart nodig.

Tip voor als je met de trein gaat reizen in India: boek je tickets op tijd! Trein vol? Probeer de tourist quota er zijn speciaal voor toeristen extra tickets beschikbaar. Voor last minute boekingen kun je de optie tatkal proberen

Sociale controle & veiligheid in de trein in India

Inmiddels heb ik meer dan 300 uur ervaring in de Indiase trein. Ik reis bijna altijd met de sleeper class en heb me als vrouw alleen nog nooit onveilig gevoeld. Indiërs vinden het maar wat interessant als er een westerling bij hen in de coupé zit en vanaf het moment dat ik de trein instap weet ik dat de hele wagon op de hoogte is van mijn aanwezigheid. Het voordeel hiervan is de grote sociale controle en ik laat mijn bagage overdag met een gerust hart achter als ik mijn benen wil strekken of naar de wc moet. ’s Nachts leg ik voor de zekerheid mijn telefoon, portemonnee en laptop naast mijn kussen en slaap altijd heerlijk met het geluid van de denderende trein, en zo nu en dan een paar kletsende nachtbrakers, op de achtergrond. Wees niet bang, gebruik je gezond verstand en laat je meevoeren door de magie van het Indiase treinleven.