Toffe stadswandeling: Wandelen in Oss

Oss heeft een rijke historie zoals hieronder te lezen is. Jij kunt dit zelf beleven door te wandelen in Oss! Wil je ook mooie wandelingen maken in de omgeving in Oss zoals een wandeling over Laarzenpad langs het oude openbare zwembad, door het Land van Ooit, langs de eendenkooi of door een van de vele omliggende natuurgebieden? Lees hier dan meer over wat er te doen is in Oss en in de omgeving! Liever het mooiste zien van de stad? Dan moet je de stadswandeling hieronder checken!

Waar wil je meer over lezen?

Zo maak je de tofste stadswandeling in Oss

1. Het centrum én het verleden

Het startpunt van de stadswandeling door Oss begint bij het centraal station welke werd geopend op 4 juni 1881. In Nederland is Oss de kortste stationsnaam en heeft het de kortste afkorting voor een station, namelijk O. Het adres is: Spoorlaan 7, 5348 KA Oss.

Vanuit het centraal station loop je de Bram van den Berghstraat in waar het voormalige hoofdkantoor van Bergoss gevestigd zit. Het monumentale kantoorgebouw met de opvallende entree is in 1919 ontworpen. In 1982 sloot de fabriek en werden er veel gebouwen en kantoren gesloopt. Deze kantoorvilla is één van de laatste gebouwen die nog herinnering geven aan de textielindustrie van Oss.

2. Jan Cunen Museum

Naast het oude hoofdkantoor van Bergoss, is een compleet nieuwe woonwijk gebouwd die je naar het centrum leidt. Loop via de straat ‘De Rode Draad’ rechtdoor richting ‘Koningsloper’ en sla linksaf tegenover appartementencomplex de Drapier. Dit is de straat rechts naast ‘het Patroon’, ook wel de zaagtandwoningen genoemd; een oud monumentaal pand waarin de sheddaken en de spanten van de oude tapijtfabriek nog te zien zijn. Steek de weg over bij het zebrapad. Houd links aan op de ‘Oostwal’ totdat je bij de rotonde uit komt. Hier bevindt zich het Jan Cunen Museum (Molenstraat 65, 5341 GC Oss).

Het Jan Cunen Museum was voorheen al een fabrikantenvilla (1888) en vervolgens heeft het nog gefungeerd als stadhuis. Sinds 2001 is de villa een rijksmonument. De afgelopen eeuw heeft het pand ook nog gediend als meisjespensionaat en poppentheater. Tegenwoordig richt het museum zich op de hedendaagse kunst en het verhaal van Oss, met educatie als speerpunt. Het museum wil laten zien dat kunst bijdraagt aan een goed leefklimaat en een gevoel van enthousiasme en trots kan creëren. Aan de zijkant en achterkant van het museum is een heerlijke tuin aangelegd waar je tot rust kan komen, midden in de stad. Een fijn plekje voor bijvoorbeeld een picknick.

Na het bezoek aan het Jan Cunen Museum loop je bij de rotonde rechtsaf de Molenstraat 63, 5341 GB Oss in. Hier staan nog een aantal fabrikanten villa’s. Voor de negentiende eeuw bestond Oss voornamelijk uit landbouw en veeteelt, later groeide de stad uit tot handelaren van echte boter. Er kwam al vrij snel een welvarende export naar Engeland toe. Er was zo veel vraag naar de boter, dat Jurgens en Van den Bergh niet voldoende konden gaan leveren. In 1871 begon de familie Jurgens in de woning tegenover de Grote Kerk in Oss met de productie van ‘de namaakboter’. Ook wel kunstboter of margarine genoemd. De familie Jurgens was daarmee de eerste ter wereld die fabrieksmatig margarine maakte. De verkoop van de namaakboter bracht de familie tot grote rijkdom. De familie Van den Bergh ontdekte het recept snel en werd gezien als grote concurrent. De grote villa’s aan de Molenstraat herinneren je aan de rijkdom van deze twee families. Zo ook het huidige Jan Cunen Museum.

3. Titus Brandsma Lyceum

Loop iets verder de straat in richting het centrum, daar bevindt zich op Molenstraat 30, 5341 GD Oss het Titus Brandsma Lyceum. De school werd opgericht in 1923 onder de naam Carmelcollege. De paters hadden in 1919 in opdracht van de Osse afdeling ‘De Hanze’ de handelsdagschool opgericht. De villa is uiteindelijk aan de paters nagelaten door de erfenis van Jan Jurgens met de bedoeling dat het een schoolgebouw werd. Jan Jurgens woonde in deze villa tot zijn dood. Naast de villa lag een fraaie tuin. De paters gebruikte de villa vanaf april 1921 als openbare leeszaal wat later uit zou groeien tot de openbare bibliotheek van Oss.

4. De schuilkelder

Tegenover het Titus Brandsma Lyceum vind je Haarviltstraat. Loop deze in en sla vervolgens rechtsaf aan het einde van deze straat. Hier ben je bij Heschepad 49, 5341 GS Oss. Tijdens de Koude Oorlog (1947-1991) stonden twee machtsblokken lijnrecht tegenover elkaar. Hierdoor was er een dreiging voor een oorlog met kernwapens. Om de bevolking bescherming te bieden tegen een atoomaanval, moesten er ook in Nederland schuilkelders komen. In 1982 is het appartementencomplex aan het Heschepad bij het Jurgensplein gebouwd. Hieronder werd in de parkeerruimte een schuilkelder geplaatst. In 1986 is deze schuilkelder door de toenmalige burgemeester geopend. De schuilkelder kon als Nucleaire-, Biologische- en Chemische schuilkelder (NBC) worden gebruikt. De NBC-schuilkelder is gemaakt voor 3.800 personen en was bedoeld om 3 volledige dagen (72 uur) in te kunnen overleven. Oss telde op dat moment 40.000 inwoners. De schuilkelder is niet altijd open voor bezoek, maar wel regelmatig wordt deze opengesteld door het Maaslandgilde. Gidsen geven er rondleidingen, ook op aanvraag.

5. Gesmolten Margarine

Loop verder het Heschepad uit en sla linksaf bij de kruising naar de kruisstraat. Hier vind je na de fietsenstalling aan de rechterkant het cultuurpodium de Groene Engel, een drukbezochte gelegenheid met theaterzaal en horeca. Ook dit pand was oorspronkelijk een kantoor voor de margarinefabriek. In 1929 sloot het bedrijf en vertrok het naar Rotterdam. Het pand bleef bestaan en bood onderdak aan beeldend kunstenaars en heeft sinds 1999 een eigen bestemming: een cultureel podium met terras en restaurant. Het kunstwerk ‘Gesmolten Margarine’ herinnert nog aan het industriële verleden op deze plek. Het smeltend pakje margarine is ook een glijbaan.

6. Grote kerk

Vanaf hier is het een klein stukje wandelen. Wanneer je bij de fietsenstalling naast de Groene Engel staat kun je hier de rode fietsstraat (straat: Boschpoorthof) verder volgen, stel de navigatie in op Begijnenstraat 1, 5341 BC Oss, bij de Grote Kerk van Oss, of vraag Ossenaren de weg. De officiële naam van deze kerk is: De Onze Lieve Vrouw Onbevlekt Ontvangen Kerk, maar wordt in de volksmond dus ook wel de Grote Kerk genoemd. De kerk werd gebouwd tussen 1857 en 1859 en werd in 1976 opgenomen als rijksmonument. Deze rooms-katholieke kerk is de oudst bestaande kerk in Oss, hij kwam in plaats van de oude Sint-Willibrorduskerk uit 1400. De hoge toren van de Grote kerk is kenmerkend voor het centrum van Oss, je ziet de spitsloze toren al van verre. Samen met een gids van de Vrienden van de Grote kerk kun je de 54 meter hoge toren beklimmen. Tijdens deze klim zie je onder andere het orgel van dichterbij. Bij helder weer heb je een prachtig uitzicht over Oss en de omgeving.

Aan de zijkant van de Grote Kerk (kerkstraat 15, 5341 BK Oss) staan drie witte beelden. Er was eind 19e eeuw veel geweld en criminaliteit in Oss. Er werden huizen en fabrieken vernield, mensen werden mishandeld en zelfs vermoord. Dit alles kwam waarschijnlijk doordat de grootste fabrieken in Oss dicht gingen. Daardoor was er veel werkeloosheid en armoede. In de jaren twintig en dertig was er weer een geweldsgolf. In deze periode werd er ook wel gesproken over de ‘Bende van Oss’. Hiervan is in 2011 een film gemaakt (tip!). De beeldengroep stelt een Mariabeeld voor met aan beide kanten een beeld van engel.

7. Eikenboomgaard

Na het bezoek aan de Grote Kerk met haar beelden is het een stukje wandelen door het centrum of buitenom. Loop richting de achterkant van de Grote kerk de Koornstraat in en volg de rode fietsstraat, vraag Ossenaren de weg of stel de navigatie in op: Eikenboomgaard 27, 5341 CT Oss. Hier vind je de Begraafplaats Eikenboomgaard. In de jaren ’60 werden mensen nog begraven rondom de Grote Kerk, maar in 1871 werd dit kerkhof afgekeurd. Het zou te krap én een gevaar zijn voor de volksgezondheid. Enkele graven op de Eikenboomgaard zijn nog officiële rijksmonumenten. De calvarieberg van de Eikenboomgaard is er zo eentje van. Daarnaast hebben ook een aantal particulieren graven deze status. Het gaat hierbij om de grote paalgraven die de familie Jurgens heeft laten bouwen. Je kunt er bijna niet omheen wanneer je de begraafplaats op wandelt.

Naast de begraafplaats liggen twee grote parkeerterreinen nu. Loop naar de parkeerplaats op Burchtplein 80, 5341 VE Oss. Volgens onderzoekers heeft hier vroeger (1375-1400) een kasteel gestaan, nog vele malen groter dan dat de parkeerplaats nu is. Tijdens de werkzaamheden op het Burchtplein in 1994 werden er onder het Burchtplein nog resten ontdekt. Zo werd er een flinke muur gevonden van ongeveer 22 meter lengte en 80 centimeter dikte. De omvang van het kasteel was 38 bij 23 meter en werd omgeven door een 10 meter brede gracht. In 1399 kreeg Oss stadsrechten.

8. Hapje en een drankje in de Peperstraat

Sluit af met een hapje en een drankje bij één (of meerdere!) restaurants in bijvoorbeeld de Peperstraat, op d’n heuvel of elders in het centrum en klets na over wat je allemaal geleerd hebt over het verleden van Oss. Natuurlijk kun je ook nog een rondje wandelen door het centrum met de verschillende winkels, ijssalons en barretjes. Tip: ijssalon Alessandro in de Molenstraat voor heerlijk Italiaans ijs!