Reisroute Rwanda: Een utlieme rondreis van Kigali tot de gorilla’s
Rwanda is een van de meest verrassende en veelzijdige bestemmingen van Afrika. Denk aan savannes waar leeuwen en neushoorns rondlopen, dichte regenwouden vol apen en kleurrijke vogels, vulkanen die oprijzen uit de mist en eindeloze groene heuvels. Voeg daar een ongekende gastvrijheid, kleurrijke markten en een indrukwekkende inzet voor natuurbehoud aan toe en je begrijpt: dit land is fantastisch. Tijdens deze reisroute door Rwanda ontdek je in 10 tot 14 dagen het hele land. Van de bruisende hoofdstad Kigali tot de uitgestrekte vlaktes van Akagera en van het betoverende Lake Kivu tot de onvergetelijke ontmoeting met de berggorilla’s in Volcanoes National Park.
Waarom Rwanda?
Rwanda is een van de veiligste en schoonste landen van Afrika, met een indrukwekkende focus op natuurbehoud en community-based toerisme. Je vindt er vier nationale parken, elk met een totaal ander landschap: van droge savannes en het leefgebied van de Big Five tot dichtbegroeide jungle met 13 primatensoorten en meer dan 300 soorten vogels. Voeg daar een gastvrije bevolking, verrassend goede wegen en lodges met uitzicht-waar-je-u-tegen-zegt aan toe en je hebt een droombestemming voor wie van natuur, cultuur en avontuur houdt.
Omdat het land kleiner is dan Nederland is het ook de perfecte bestemming voor wie niet wekenlang op reis kan. In een paar uur reis je van de bruisende hoofdstad Kigali naar uitgestrekte savannes, mistige theevelden en dichte jungle. Voor deze reisroute kun je het beste 10 tot 14 dagen uittrekken. Zo heb je voldoende tijd om het land in een rustig tempo te ontdekken, de natuurparken te verkennen en tussendoor ook even te ontspannen.
De stad is heel anders dan je zou verwachten in Afrika. Het is wel druk op straat en er zijn zeker wel verkeersopstoppingen, maar toch is het geen enorme chaos. Ook zijn de straten brandschoon en overal zie je bloeiende struiken en bomen. Kigali is een perfecte plek om rustig te landen en alvast kennis te maken met de Rwandese gastvrijheid.
Een bezoek aan het Kigali Genocide Memorial mag niet ontbreken tijdens je reis door Rwanda, hoe confronterend het ook is. In 1994 kwam het conflict tussen de hutu’s en de tutsi’s tot een kookpunt en verloor het land in een honderd dagen durende genocide een miljoen mensen. In het memorial leer je over de aanloop naar de genocide, de verschrikkingen zelf en hoe het land zich daarna weer heeft herpakt. Het is emotioneel en heel indrukwekkend, maar ook een belangrijke context voor alles wat je tijdens je reis nog gaat zien. Het land is namelijk hard op weg om er weer een paradijs van te maken, waar beide groepen weer zo goed mogelijk met elkaar leven. Dit doen zij onder andere door middel van de Umuganda, elke laatste zaterdag van de maand. Op deze dag komen namelijk de gemeenschappen in het hele land samen om hun wijk of dorp op te ruimen en klusjes op te knappen. Het is bedoeld om weer tot elkaar te komen en samen zorg te dragen voor het land en de buurt.
Op zo’n twee uur rijden van Kigali tegen de grens met Tanzania verandert het landschap langzaam. De heuvels maken hier plaats voor de open vlaktes, meren en moerassen van Akagera National ParkDeze link opent in een nieuw tabblad. Dit nationale park werd zwaar getroffen tijdens en na de genocide. Logischerwijs kwam in die tijd het natuurbeheer op een heel laag pitje te staan. Mensen waren op de vlucht en probeerden na de genocide hun leven weer op te bouwen. Helaas moest de natuur daar voor wijken. Dankzij intensieve natuurbescherming en het betrekken van lokale gemeenschappen is daar de afgelopen jaren verandering in gekomen en is Akagera een schoolvoorbeeld van herstel. Voormalige stropers werken er tegenwoordig als rangers, de populaties zijn herstellende en de Big Five is terug. Je ziet hoe dan ook leeuwen, olifanten, buffels en zwarte én witte neushoorns. Maar ook giraffen, zebra’s, gazelles, krokodillen en nijlpaarden.
Je kunt het park op verschillende manieren ervaren. Overdag ga je op game drive door de savanne of op een bootsafari over het Ihema-meer. ’s Avonds kun je mee op een nachtsafari, het moment waarop luipaarden actief worden.
Nadat we tijdens de safari flink door elkaar zijn geschud in de landcruiser (‘African Massage’) reden we terug richting Kigali. Niet alleen om de lange rit naar het zuiden op te breken, maar ook om onderweg nog wat culturele plekken aan te doen. Bij de Imigongo Art Gallery werden alvast wat souvenirs ingeslagen en trakteerden we onszelf op goede koffie. Bij Umusambi Village zagen we hoe ze zich inzetten om de populatie vlinders in stand te houden en namen we een kijkje bij de kraanvogels die hier op worden gevangen. Door sommige mensen worden die vogels nog gehouden als huisdier en door middel van voorlichtingen probeert Umusambi Village dit steeds meer tegen te gaan. De vogels zijn immers trekvogels. In de zomer kom je ze volop tegen in Scandinavië.
Op weg naar Nyungwe Forest namen we een kijkje bij het King’s Palace Museum in Nyanza. Hier ga je een stapje terug in de tijd, naar het Rwanda van vóór de koloniale periode. Je ziet er een reconstructie van het traditionele rieten paleis waar de koning ooit woonde, inclusief een aantal aparte hutjes voor o.a. het karnen van de boter en het brouwen van bananenbier (beide essentiële taken aan het hof). Je vindt er ook een aantal Ankole-koeien. Deze koeien met hun enorme horens waren de trots van de koningen.
Naast het traditionele paleis kun je ook het modernere paleis van de laatste koning bezoeken. Binnen vind je exposities over de geschiedenis van Rwanda en de veranderingen die het land heeft doorgemaakt.
4. Nyungwe Forest
Het Nyungwe Forest National ParkDeze link opent in een nieuw tabblad is een van de oudste en best bewaarde bergregenwouden van Afrika. Alleen de route ernaartoe is al de moeite waard: slingerende wegen door mistige heuvels, groene theeplantages zover je kunt kijken en dorpjes waar kinderen enthousiast zwaaien als je voorbij rijdt.
Nyungwe zelf is ook echt prachtig en een paradijs voor natuurliefhebbers. Je vindt er dertien soorten primaten, honderden vogelsoorten en talloze orchideeën, medicinale planten en eeuwenoude bomen. Plan een paar dagen in voor dit bos, want er is veel te veel te doen.
Trek in ieder geval de wandelschoenen aan, want er zijn verschillende dagtochten van variërende moeilijkheidsgraden en lengtes. Ook is het mogelijk om meerdaagse tochten te maken waarbij je overnacht in het woud. Daarnaast is er een Canopy walk: een 160 meter lange hangbrug op 70 meter hoogte dwars door de boomtoppen. Bij helder weer kijk je eindeloos ver over het woud, maar zelfs in de mist heeft het iets magisch. Je kan deze canopy walk sinds kort ook verlengen met een zipline over het woud. De zipline bestaat uit drie delen en is in totaal bijna twee kilometer. Ik zat met open mond om me heen te kijken en ik dacht: ik vlieg!
5. Cyamudongo Forest
Onder de primaten in Nyungwe Forest vind je ook twee groepen chimpansees. De groep in het Cyamudongo Forest, een klein geïsoleerd stuk bos dat bij Nyungwe hoort, is het makkelijkst te benaderen omdat ze gewend zijn aan mensen. Omdat chimpansees constant in beweging zijn, weet je vooraf nooit hoe lang je moet lopen of hoe dichtbij je kunt komen. Het bos is bovendien behoorlijk glooiend, dus een goede conditie komt van pas.
Wij hebben uiteindelijk best een eindje moeten lopen, maar plots vulde het bos zich met het gekrijs van de dieren. Ook konden we in de verte al een chimpansee zien. Wat mij betreft was de tocht toen al geslaagd, maar na een tijdje wachten (en luisteren) bleek dat we toch nog dichterbij konden komen. Heel dichtbij zelf. Eentje lag rustig te slapen midden op het paadje in het woud. Even verderop zaten er een heel stel in de bomen en ook naast het pad zaten er een paar. Ze bleven heel relaxed en gingen rustig door met vlooien. Een heel gave ervaring!
Helaas vind je dicht bij het bos weinig goede hotels. Mantis Kivu Marina Bay HotelDeze link opent in een nieuw tabblad is wel heel goed, maar je moet dan wel rekening houden met een eindje rijden. Je permits voor het park regel je via de officiële website van het park. Geef aan welke activiteiten je wil doen en zij regelen de planning.
6. Lake Kivu
Na alle indrukken van Nyungwe is Lake Kivu de perfecte plek om even op adem te komen. Dit enorme meer, een van de Grote Meren van Afrika, ligt op de grens met Congo en wordt omringd door groene heuvels en knusse dorpjes.
Wij verbleven in Umurobyi LodgeDeze link opent in een nieuw tabblad. Een waanzinnig mooi hotel, met dito uitzicht. Vlaamse eigenaar Ivo ontvangt je met open armen en vertelt je maar wat graag meer over het land. Wie wil, brengt ‘s ochtends met hem een bezoekje aan de lokale vismarkt. Wie liever even uitrust kan uitslapen in de goede bedden, genieten van het uitzicht of een verfrissende duik nemen in de infinity pool.
Lake Kivu is ook een goede plek om het water op te gaan. Met Kingfisher Journeys maakten we een ontspannen kajaktocht langs de oevers, terwijl onze gids verhalen vertelde over de dorpen en de natuur.
Na een nachtje (of meer) aan Lake Kivu voel je je weer helemaal opgeladen voor het volgende hoogtepunt van de route: de vulkanen en gorilla’s in het noorden.
7. Musanze
Vanuit Lake Kivu vervolgt de route zich noordwaarts naar Musanze. Het landschap onderweg is spectaculair. Hier begrijp je wel hoe het land aan zijn bijnaam komt. De Thousand Hills zijn bezaaid met bananenbomen, theevelden en dichte jungle. De mist maakt het plaatje compleet. Gewoon een beetje in de auto zitten en naar buiten kijken is hier helemaal geen straf. Ook omdat je je ogen uitkijkt naar wat mensen allemaal wel niet vervoeren achter op hun fiets (drie volle melkbussen, tuinbankjes, stapels met bananen).
Het is aan te raden om een paar dagen in Musanze te blijven. Het is namelijk de toegangspoort tot Volcanoes National Park en er zijn veel toffe dingen te zien en doen in de omgeving. Zo is er bijvoorbeeld Virunga Mountain Spirits. Een wodka distilleerderij die voor zo’n 80% gerund wordt door vrouwen. Tijdens je bezoek aan de distilleerderij ondersteun je hen niet alleen, je leert ook alles over deze prijswinnende wodka. Uiteraard mag je hem ook proeven.
Een ander bijzonder project dat zich richt op het bieden van kansen aan vrouwen is Red RocksDeze link opent in een nieuw tabblad. Je kan hier allerhande workshops volgen bij vrouwen uit de omgeving. Van samen dansen en zingen, tot pottenbakken en bananenbier brouwen. Wat je ook doet, je wordt hier echt even onderdeel van het centrum en je voelt de positieve energie die hier in de lucht hangt. Eventueel kan je er ook een nachtje blijven slapen in het hostel of op de camping.
Waarvoor je echt naar Musanze komt is natuurlijk Volcanoes National ParkDeze link opent in een nieuw tabblad. Het Rwandese deel van het Virunga Massief en het thuis van de berggorilla’s. Maar dat is lang niet het enige dat je in dit dorp kunt doen. Je kan er verschillende vulkanen beklimmen, zoals Mount Bisoke met zijn kratermeer of de hoogste top van Rwanda, Mount Karisimbi. Voor wie liever kortere wandelingen maakt, zijn er talloze trails door bamboebossen en langs beekjes met waanzinnige uitzichten.
Een goede opwarmer voor de gorilla trekking is de golden monkey trekking. Deze geel-oranje aapjes leven in de bamboebossen aan de voet van de bergen en zijn niet alleen fotogeniek, maar ook enorm speels. Houd extra batterijen en SD-kaartjes bij de hand; je camera staat hier geen seconde stil.
Ondanks dat deze aapjes echt heel schattig zijn, is er toch maar een absoluut hoogtepunt in het nationale park: de gorillatrekking. Wij werden ingedeeld bij de Agashya-groep, die zijn naam dankt aan de imposante Silverback ‘Special’ (weten hoe hij aan zijn naam komt? Check dan punt 8 van dit artikel). Na een stevige hike over modderige paden en dichte begroeiing stonden we ineens oog in oog met hem en zijn familie. Een van de dames ging eens goed voor de foto’s zitten. Kleintjes lieten zich vervoeren op de rug van hun moeder of speelden met elkaar. Special deed zichzelf tegoed aan de bloemetjes van de distels terwijl hij ons met een kalme blik gadesloeg. Het is bijna met geen pen te beschrijven hoe bijzonder deze ontmoeting is, maar ik was tot tranen toe geroerd.
Bezoek ook (liefst vooraf) de Ellen DeGeneres Campus. Hier leer je meer over Dian Fossey, het lopende onderzoek naar gorilla’s en de inspanningen om hun leefgebied te beschermen. Door alle informatie die je hier vindt, word je bezoek aan de gorilla’s nog indrukwekkender.
De permits voor Volcanoes National ParkDeze link opent in een nieuw tabblad moet je ruim op tijd vastleggen. Vooral die van de gorillatrekking. Er zijn slechts 140 permits per dag, omdat alle 23 toegankelijke gorillagroepen maar om de dag bezoekers ontvangen. De prijs is hoog (ca. 1.500 USD), maar dat bedrag gaat rechtstreeks naar natuurbescherming en lokale gemeenschappen.
9. Twin Lakes
Na ons bezoek aan de gorilla’s reden wij in alle vroegte weer terug naar Kigali voor de vlucht naar huis. Heb je nog wat extra tijd? Zet dan koers naar de Twin Lakes: Lake Burera en Lake Ruhondo. Deze meren liggen prachtig ingeklemd tussen de heuvels, met de silhouetten van de Virunga-vulkanen als decor.
Praktische tips voor je reisroute door Rwanda
Een rondreis door Rwanda vraagt net iets meer voorbereiding dan een gemiddelde vakantie. Met deze tips en weetjes ben je goed voorbereid en haal je het maximale uit je reis.
Beste reistijd
De droge seizoenen – van juni tot september en december tot februari – zijn ideaal voor een natuurreis in Rwanda. De paden zijn dan beter begaanbaar, dieren laten zich vaker zien en de kans op langdurige regen is kleiner. Vooral voor trektochten naar gorilla’s en chimpansees zijn deze maanden perfect.
Wij reisden in juni en hadden alsnog te maken met mist en regen. Daardoor zagen we de vulkanen niet in volle glorie en bleef de zonsopkomst boven Lake Kivu verborgen achter wolken. Toch gaf dat het landschap ook iets magisch. Houd er wel rekening mee dat regen de paden in een glibberige modderboel kan veranderen. Een goede conditie en stevig schoeisel zijn daarom onmisbaar.
Permits voor parken en trekkings
Voor elk nationaal park en voor speciale trekkings heb je een permit nodig. Ik heb ze zonet al even genoemd, maar hier vind je ze nogmaals op een rij.
Gorillatrekking: moet je ruim van tevoren vastleggen. Er zijn slechts 140 permits per dag beschikbaar. De prijs is hoog (ca. 1.500 USD), maar dat bedrag gaat rechtstreeks naar natuurbescherming en lokale gemeenschappen. En het is elke dollar echt heel erg waard! De permits boek je via Visit RwandaDeze link opent in een nieuw tabblad.
Regenjas: ook in het droge seizoen kan er een bui vallen, zeker in de bergen.
Lichte, ademende kleding in neutrale kleuren: felle tinten vallen op en kunnen dieren verstoren. En je wil laagjes uit en aan kunnen doen.
Stevige wandelschoenen met goede grip: de paden zijn soms steil, modderig en glad. Vergeet trouwens ook je conditie niet!
Snacks: voor lange wandelingen, zoals notenrepen, zoute crackers of gedroogd fruit. Lokale snacks bestaan vaak uit cakejes en koekjes – lekker bij de thee, maar minder handig onderweg.
Verrekijker en camera met zoomlens, plus extra batterijen en geheugenkaartjes.
Drybag of waterdichte hoes voor je camera en andere spullen.
Vaccinaties en gezondheid
Voor een reis naar Rwanda zijn een aantal vaccinaties aanbevolen of zelfs verplicht. Zo heb je voor gele koorts een vaccinatiebewijs nodig wanneer je uit een land komt waar deze ziekte voorkomt. Daarnaast raden artsen meestal inentingen tegen DTP (difterie, tetanus, polio) en hepatitis A aan. Afhankelijk van je persoonlijke gezondheid en reisgedrag kunnen ook vaccinaties tegen buiktyfus, hepatitis B of rabiës nuttig zijn.
Daarnaast wordt het gebruik van malariatabletten geadviseerd, zeker wanneer je in het oosten (Akagera) of aan de grens met Congo reist. Bespreek altijd met je huisarts of een gespecialiseerd reizigerscentrum welke vaccinaties en middelen voor jou het meest geschikt zijn, liefst een aantal weken voor vertrek. Vergeet ook niet een goede reisapotheek mee te nemen met o.a. diarreeremmers, ORS en muggenwerende middelen met DEET.
Visum
Je hebt een visum nodig om Rwanda binnen te komen. Dit toeristenvisum kost ongeveer 50 USD en is doorgaans geldig voor 30 dagen. Dit kun je op twee manieren regelen:
Online (e-visa): het makkelijkst is om je visum vooraf via de officiële website van de Rwandese overheid aan te vragen. Je ontvangt het visum meestal binnen enkele werkdagen per e-mail.
Ter plekke (visa on arrival): op de internationale luchthaven van Kigali en bij de meeste grensposten kun je ook een visum krijgen bij aankomst. Dit scheelt voorbereiding, maar soms is de wachttijd wat langer (al kon ik zo doorlopen en afrekenen).
Vervoer
Een 4×4 huurauto is ideaal om Rwanda te verkennen. De hoofdwegen naar de parken zijn over het algemeen goed geasfalteerd, maar de laatste kilometers zijn vaak onverhard. Zelf rijden kan prima, maar veel reizigers kiezen voor een auto met chauffeur. Dat scheelt navigatiestress en je hebt meteen een gids aan boord die de weg én de lokale gebruiken kent. In Akagera is een gids zelfs verplicht, maar die kun je eenvoudig ter plekke regelen. In de andere parken laat je de auto meestal staan en ga je te voet met een gids van het nationale park op pad.
Wie zelf wil rijden, doet er goed aan de huurauto vooraf online te reserveren. Je hebt keuze uit internationale aanbieders zoals Europcar en lokale verhuurbedrijven zoals Rent Car Rwanda of Kigali Car Rentals. Let altijd goed op de voorwaarden en dekkingen van de verzekering, want die kunnen in Afrikaanse landen behoorlijk afwijken van wat we in Europa gewend zijn.
Voor de echt avontuurlijke reiziger zijn er zelfs verhuurders waarbij je een 4×4 met daktent kunt huren. Zo heb je je vervoer en overnachting in één en kun je midden in de natuur overnachten op speciaal daarvoor ingerichte kampeerplekken.
Overnachten
Je kunt je verblijf in Akagera direct boeken via het park, tegelijk met je permit. De andere hotels en lodges kun je los reserveren. Wij verbleven in:
Je kunt alles zelf boeken, maar wie niets aan het toeval wil overlaten, kan natuurlijk ook kiezen voor een reisorganisatie. Zij regelen permits, vervoer, accommodaties en activiteiten. Jij hoeft alleen nog maar te genieten. Aanbieders die Rwanda in hun programma hebben, zijn onder andere:
Rwanda mag dan klein zijn op de kaart, maar is groots in wat het te bieden heeft. Tijdens deze reisroute door Rwanda ontdek je in nog geen twee weken een ongelooflijke variatie aan landschappen: van savannes vol wild tot mistige regenwouden en spiegelgladde meren. Ook zie je ontiegelijk veel dieren. Onderweg ontmoet je mensen die je met open armen verwelkomen en beleef je momenten die je altijd bij zullen blijven. En één ding is zeker: Rwanda laat niemand onberoerd.
Als klein meisje tekende ik al reisroutes uit in de atlas én had ik een poster van een oude Volkswagenbus boven mijn bed. Inmiddels heb ik al heel wat reizen gemaakt: liftend, met de trein en met mijn eigen Volkswagenbus door Europa en met m'n backpack naar verre bestemmingen (het liefst in Latijns-Amerika).
